Κώστας Μπαιρακτάρης
Η Παναγιά βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Παρθενίου και Θαρουνίων και, μάλιστα, σε υψόμετρο 460 μέτρα. Αρχικά, (από το 1836 ως Παναγία) ανήκε στο δήμο Ταμυνείων, Δυστίων, Ταμυνέων και ακολούθως (από το 1912 ως το 1998) στην κοινότητα του Παρθενίου. Σε προγενέστερες του σήμερα εποχές είχε περί τους 120 κατοίκους.
Ο οικισμός ετούτος θεωρείται πως σχηματίστηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας από βοσκούς άλλων περιοχών που κατέφευγαν εδώ για ν’ αποφύγουν τη βαναυσότητα των Οθωμανών και, συνάμα, να βόσκουν στις κλιτείς των λόφων του Κοτυλαίου όρους τα ποιμνιοστάσιά τους.
Στο έδαφος όπου δημιουργήθηκε αυτός ο οικισμός, υπήρχε ναΐδριο της Παναγίας, από το οποίο ο τόπος ονομάστηκε Παναγία/Παναγιά. Σήμερα, ο περίβολος του ναΐσκου χρησιμοποιείται ως νεκροταφείο.
Κτιριακά λείψανα στο οροπέδιο Κουμάι είναι δηλωτικά της κατοίκησης του χώρου επί Βυζαντίου και Ε
νετοκρατίας. Πρόκειται για έναν μικρό αγροτοκτηνοτροφικό οικισμό, που έλαβε την ονομασία του από τον πρώτο του οικιστή, τον Κούμα. Το τέλος ετούτου του οικισμού – κατά την παράδοση – επήλθε είτε από τις ορδές του Μωάμεθ Β΄, που ερήμωσαν στα 1470 μεγάλο μέρος του ευβοϊκού χώρου, είτε από τα στρατεύματα του Ενετού Μοροζίνι στα 1688.Καθολικό (κεντρική εκκλησία) του οικισμού της Παναγιάς είναι ο Ι.Ν. του Αγίου Νικολάου, ο οποίος έχει κατασκευαστεί το 1887.
Περισσότερα……
www.eviaon.gr
